จากแรงบันดาลใจในการแต่งบ้าน ต่อจุดไปสู่งาน D.I.Y. ที่ลงท้ายนำพาไปรู้จัก Enzo Mari นักออกแบบชาวอิตาลีที่สร้างแบบแปลนเฟอร์นิเจอร์ที่ดูง่ายและทำตามได้ เพื่อให้ประชาชนคนทั่วไปที่ไม่ได้เรียนดีไซน์ทำของใช้ในบ้านได้ด้วยตนเอง
เหมือนชนชั้นกลางดาดๆ ทั่วไป ที่เริ่มมีสถานที่ที่พอกล้อมแกล้มเรียกว่าบ้านเป็นของตัวเอง ฉันเริ่มแต่งบ้านด้วยเฟอร์นิเจอร์อิเกีย ด้วยความที่เติบโตมาแบบไข่ในหิน ค้อนไม่เคยจับ ตะปูไม่เคยตอก การประกอบเฟอร์นิเจอร์อิเกียครั้งแรก ดูเป็นงานช่างระดับ Expert ที่น่ากลัวสุดๆ แต่ด้วยมนตร์สะกดจากการตลาดคลุกเคล้าด้วยกลิ่นมีตบอล หลังจากเฟอร์นิเจอร์ชิ้นแรกไปสู่ชิ้นที่ 2, 3, 4 ขั้นตอนประกอบที่เคยน่ากลัวก็กลายเป็นสนุก และจากความสนุกก็กลายเป็นความย่ามใจ
วันหนึ่งขณะที่ฉันมองชั้นวางของไม้สนอันใหม่ที่พึ่งประกอบเสร็จ ในใจก็พลางนึกว่า มันก็แค่ไม้ต่อๆ กันเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้า จะทำเองก็ไม่น่ายาก ไม้สนสีสวยดูมินิมัลหลายท่อนวางกองไว้หน้าบ้าน ทุกชิ้นตัดมาตามขนาดที่ฉันกะเกณฑ์ไว้ล่วงหน้า แค่เอามาต่อๆ กันด้วยสกรู มันจะไปยากอะไร เลียนแบบจากเฟอร์อิเกียที่ต่อมาเป็น 10 ครั้งแล้วก็ได้
ไม่ถึง 18 ชั่วโมง (ก็นานนะ) ชั้นวางของไม้สนอันแรกของฉันก็เสร็จตามตั้งใจ แต่ที่ไม่ตั้งใจก็คือ มันโยกคลอนเหมือนคนเมา ไม่แข็งแรงเหมือนชั้นต้นแบบยี่ห้อดัง ซ้ำร้ายเหมือนมันพร้อมจะล้มครืนได้ทันทีที่มีมนุษย์ค่าดัชนีมวลกายสูงกว่า 22.9 ขึ้นไปเดินเฉียด
ฉันรู้ว่าฝีมือฉันเป็นแค่ระดับมือสมัครเล่น แต่ที่ผิดพลาดไปก็มีแค่จุดเล็กจุดน้อย สกรูขันไม่แน่นนิดนึง ประกบไม้ไม่ชิดบางจุด แต่โครงสร้างโดยรวมก็ดูเรียบร้อยดีแทบไม่ต่างกับชั้นวางของต้นแบบเลย ไม่เข้าใจเลยว่าทำไมมันจึงออกมายวบยาบอ่อนแอขนาดนี้
จากการหาข้อมูลเพิ่มเติม ทำให้ฉันได้รู้ว่า การประกบไม้เข้าหากันเป็นเทคนิคที่สลับซับซ้อนและหลากหลาย ชั้นวางของง่ายๆที่เราเห็น สกรูที่จับยึดข้อต่อถูกคิดและออกแบบมาอย่างดี ผลิตจากเครื่องจักรที่มีความแม่นยำสูง ไม้สองชิ้นที่ประกบชิดและแนบนาบแน่น เหมือนมิตรภาพระหว่างคู่จิ้น Bromance
หรือจริงๆแล้ว ฉันควรจะเลิกคิดจะทำเครื่องเรือน D.I.Y กลับไปพึ่งพาห้างดังบางใหญ่เหมือนเดิมจะดีกว่า
แล้วฉันก็ตาสว่าง เมื่อได้พบเรื่องราวของ นักออกแบบ/ศิลปินชาวอิตาลีที่ชื่อว่า เอนโซ มาริ เจ้าของหนังสือ Autoprogettazione (แปลแบบกล้อมแกล้มๆได้ว่า ออกแบบด้วยตัวเอง) คัมภีร์ของการทำเฟอร์นิเจอร์ D.I.Y.
หนังสือ Autoprogettazione หรือ Self-design โดยเอนโซ มาริ
Enso Mari ได้สร้างระบบของการออกแบบเฟอร์นิเจอร์ที่เน้นความเรียบง่ายและแข็งแรง โดยไม่ต้องพึ่งพาเทคนิคประกบไม้ที่ซับซ้อน แต่ใช้พื้นฐานของการขึ้นโครงสร้างเฟอร์นิเจอร์ ที่เรียกว่า กฏของสามเหลี่ยม และการกรุแผง (Panel) ซึ่งเราจะอธิบายได้ด้วยเก้าอี้
เก้าอี้เป็นเฟอร์นิเจอร์ที่ทำยากที่สุดชิ้นหนึ่ง เพราะมีโครงสร้างหลักเป็นรูปสี่เหลี่ยม ซึ่งเป็นรูปทรงที่ไม่แข็งแรงด้วยตัวมันเอง เพราะสามารถโยกไปมาได้ และธรรมชาติของเรา เวลานั่งก็บดก้นบ้าง เอนหลัง เท้าพนังพิง โพสท่าจิกกล้องบ้าง ซึ่งท่วงท่าต่างๆ จะส่งแรงกระทำให้เก้าอี้โยกไปมาและพังเอาได้ง่ายๆ
วิธีแก้ปัญหาก็คือ ห้ามไม่ให้ข้อต่อมันโยก ด้วยการกรุแผงเชื่อมขาเก้าอี้มันซะทุกด้านทุกขาไปเลย….เหมือนกล่อง
นั่นละคือดีไซน์เก้าอี้ของ เอนโซ มาริ ที่เหมือนกล่องมีขางอกออกมา และเป็นวิธีที่ง่ายที่สุดที่คนทั่วไปจะทำเก้าอี้ที่ไม่หักคาก้นด้วยตัวเอง
วิธีแก้ปัญหาอย่างที่ 2 คือ กฎของสามเหลี่ยม รูปสามเหลี่ยมเป็นรูปที่แข็งแรงที่สุด เพราะความยาวของแต่ละด้านจะค้ำกันเอง ทำให้รูปทรงคงที่ไม่เปลี่ยนแปลง เราจะเห็นว่าโครงสร้างที่แข็งแรงจะมีสามเหลี่ยมค่อยค้ำยันเป็นส่วนประกอบเสมอ ตั้งแต่หอไอเฟลจนถึงสะพานพุทธ
ใน Autoprogettazione มีแบบแปลนของเตียง ชั้นวางของ และเฟอร์นิเจอร์อีกหลายชิ้นที่ใช้กฎของสามเหลี่ยมเป็นโครงสร้าง ดูเผินๆ อาจจะดูปุปะ แต่ทุกชิ้นสามารถทำตามได้ง่ายๆ ขอให้มีไม้ และตะปู โดยไม่ต้องกังวลถึงเทคนิคการประกบไม้ หรือเครื่องจักรระดับโรงงาน
เอนโซ มาริ เขียนหนังสือเล่มนี้ ด้วยแนวคิดที่จะเผยแพร่วิธีการทำเฟอร์นิเจอร์ที่ง่ายสำหรับคนทุกคน ดึงเอาการออกแบบมารับใช้มวลชนตามอุดมการณ์สังคมนิยมที่ตนยึดถือ เขาใช้การออกแบบทำเรื่องยากให้กลายเป็นเรื่องง่าย ให้ใครก็สามารถทำเฟอร์นิเจอร์ได้ ไม่จำเป็นต้องพึ่งพิงเทคนิคระดับช่างใหญ่ หรือเครื่องจักรสลับซับซ้อน
คำว่า Independent หมายถึง เป็นอิสระ ซึ่งเมื่อดูตามที่มาของคำแล้ว มันคือคำว่า ไม่พึ่งพิง เราจะเป็นอิสระได้ ก็ต่อเมื่อเราไม่จำเป็นต้องพึ่งพิงต่ออะไรก็ตามที่จะมาควบคุมเรา
การออกแบบของ เอนโซ มาริ มีเจตจำนงให้เราไม่ต้องพึ่งพาใคร จึงเป็นงานออกแบบที่มอบอิสระให้กับมวลชน ใช้ความรู้สร้างอำนาจให้กับมวลชน
สิ่งที่เรียบง่าย ไม่ซับซ้อน จะมอบอำนาจและอิสรภาพให้กับเรา ตรงกันข้าม ผู้คนที่ต้องการควบคุมเรามักจะออกแบบทุกสิ่งให้ยาก สลับซับซ้อน เกินความเข้าใจ เกินความสามารถของคนทั่วไป เพื่อให้คนกลุ่มเล็กๆ ถือครองอำนาจควบคุมสิ่งนั้นไว้ในมือ
เผด็จการจะทำเรื่องง่ายให้เป็นเรื่องยาก
เสรีชนจะทำเรื่องยากให้เป็นเรื่องง่าย
และฉันก็ทำเฟอร์นิเจอร์เองได้ค่ะ
Words: Roongtawan Kaweesilp
ข้อมูลจาก
