และไม่มีทีท่าว่าจะถดถอย เมื่อ Statista รายงานว่าในปีค.ศ. 2021 ตลาดสนีกเกอร์โตขึ้นอีกเกือบ 30 เปอร์เซ็นต์จากปีก่อนหน้า และสนีกเกอร์ขายดีแห่งปี(ที่แล้ว) ได้แก่ Nike Air Max 270, Nike Air Force 1 ’07 Low, Nike Air Max Excee, Nike Air Max 90, Nike Revolution 5, Adidas NMD R1, Jordan I Mid, Brooks Adrenaline GTS 21, Nike Court Vision Low และ Nike Air Vapormax Plus รวมแล้วตลาดสนีกเกอร์มีมูลค่าถึง 79,000 ล้านดอลล่าร์สหรัฐ ขณะที่ตลาดรีเซลสนีกเกอร์มีมูลค่า 30,000 ล้านดอลล่าร์เข้าไปแล้ว
การที่สนีกเกอร์ขายดีเป็นเทน้ำเทท่า ไม่ใช่ว่าคนหันมาเล่นกีฬาหรือออกกำลังกายกันทั้งโลกเสียเมื่อไร บ้างเป็นรองเท้าที่สวมใส่ในชีวิตประจำวัน บ้างใส่เอามัน ใส่ตามแฟชั่น บางส่วนซื้อไปสะสมโดยไม่เคยเอาออกมาใส่เลยก็มี แต่เหตุผลที่คนเราซื้อสนีกเกอร์สักคู่ ความสวมใส่สบายเท้านั้นก็เรื่องหนึ่ง แต่ Jenny Ross หัวหน้าฝ่ายคอนเซ็ปต์ดีไซน์และกลยุทธ์รองเท้าไลฟ์สไตล์ที่ New Balance บอกว่า เราใช้จิตใต้สำนึกในการตัดสินใจซื้อของสักชิ้นมากถึง 70-90 เปอร์เซ็นต์ และการตัดสินใจนั้นมาจากสีของโปรดักต์นั่นเอง บางสีเห็นแล้วสงบทันที บางสีเห็นแล้วความดันขึ้นทันควัน นั่นละ คือ อานุภาพของสี
Carl Jung นักจิตวิทยาผู้บุกเบิกทฤษฎีบุคลิกภาพกล่าวว่า สีส่งผลอย่างแรงกล้าต่อการรับรู้ของคน ซึ่งแบรนด์ต่าง ๆ นำไปต่อยอดในการเลือกสีให้กับผลิตภัณฑ์ของตน เช่น ยานอนหลับมักเป็นสีฟ้าหรือสีเขียว เพราะเป็นสีโทนเย็นที่ให้ความรู้สึกสงบผ่อนคลาย ส่วนยาต้านซึมเศร้ามักเป็นสีเหลือง เช่นเดียวกับโคมไฟบำบัดหรือ SAD Lamp ที่ให้แสงเหมือนวันแดดดีอากาศแจ่มใสเพื่อกระตุ้นให้รู้สึกมีชีวิตชีวา
สีที่ทำให้คนตอบสนองในเชิงบวกแน่ ๆ จึงเป็นสีพาสเทลและสีเหลืองเข้มที่ทำให้เกิด Yeezy Boost 700 Sun ที่ผ่าเหล่าผ่ากอพี่น้องเฉดสีเบจในรุ่นแรกเริ่ม และถึงกับทำให้ Rick Owens บิดาแห่งสีดำทำสนีกเกอร์รุ่น Geobasket สีชมพูบับเบิ้ลกัมหวานใส ซึ่งการวิเคราะห์บุคลิกภาพของสีก็ทำประเมินผลได้ด้วยคำว่า SOLD OUT ของรองเท้าสีนี้
สียังเป็นกุญแจไขความทรงจำ เป็นสะพานเชื่อมสิ่งต่าง ๆ เข้าด้วยกันและเป็นบันทึกประวัติศาสตร์ได้อีกทาง อย่างที่สาวกของ Chicago Bulls ย่อมรู้ดีว่า สีแดง-ดำ สีของทีมที่ร่วมสร้างประวัติศาสตร์ใน NBA ร่วมกับ Michael Jordan จะผูกพันกับ Air Jordan อย่างตัดไม่ขาด ส่วนสีทอง-ม่วง ของรองเท้ารุ่น Nike Zoom Kobe แน่แท้ว่าเป็นสีประจำทีม LA Lakers ที่มีซูเปอร์สตาร์ดังอย่าง Kobe Bryant ส่วนสีเหลืองอยู่คู่กับ Puma มาหลายทศวรรษ เพราะเป็นสีเสื้อทีมชาติบราซิลของ Pele ตำนานฟุตบอลของโลก และสีเหลืองสำหรับ Onitsuka แล้วมันคือสีของ Onitsuka Tiger Tai Chi สนีกเกอร์ที่ออกมาเหยียบพื้นโลกครั้งแรกในปีค.ศ. 1978 โดยใช้สีเหลืองแต้มแถบดำตามสีของแทร็กสูทชุดตำนานที่ Bruce Lee ใส่ในหนังเรื่อง Game of Death
ในปีค.ศ. 1924 Tommie Smith ขึ้นไปรับเหรียญทองโอลิมปิกที่เม็กซิกันซิตี้เกมส์หลังจากคว้าชัยในการแข่งวิ่ง 200 เมตรชายมาหมาด ๆ ท่ามกลางเสียงเพลงชาติอเมริกันที่เปิดคลอ ทอมมีชูกำปั้นที่สวมถุงมือสีดำซึ่งทุกวันนี้คือสัญลักษณ์แทนพลังของคนผิวดำ ที่ทำเช่นนี้ทอมมีต้องการประท้วง ‘การเหยียดผิวอย่างเป็นระบบ’ ที่ไม่จบไม่สิ้นในสหรัฐอเมริกา โดยในวันนั้นทอมมีสวม Puma Suede สีดำ รองเท้ารุ่นนี้และสีนี้จึงกลายเป็นสัญลักษณ์ของการต่อสู้เพื่อความเท่าเทียม และเป็นรองเท้ารุ่นฮิตในหมู่มวลชาวฮิพฮอพและบีบอยในยุค 70s-80s แม้จนถึงปีค.ศ. 2020 ทอมมีก็ยังเป็นเฟซของสนีกเกอร์รุ่นนี้ที่กลับมาฮิตในช่วงเวลาที่ความเท่าเทียมแจ่มกระจ่างกลางมโนสำนึกของคนรุ่นใหม่
รายการทีวีและเกมย้อนยุค คือ แหล่งให้สีที่สำคัญของสนีกเกอร์ยุคนี้ อาทิ Puma RSX Toys ที่ใช้แม่สีแจ่ม ๆ ชวนให้นึกถึงเกมรูบิก ส่วนรองเท้ารุ่นพิเศษ ‘Ghostbusters’ ก็เกิดขึ้นจากการที่ทีมงานของ Reebok ไปนั่งดูซีรีส์คลาสสิกแห่งยุค 90s มากกว่า 1,000 ตอน และไปเสาะหาวัสดุทำคอสตูมของซีรีส์เรื่องนี้เมื่อ 40 ปีก่อนตามโรงย้อมสีเพื่อให้ได้สีที่ถูกต้องตามท้องเรื่องจริง ๆ ฝ่ายรองเท้ารุ่น Reebok Instapump Fury ก็ได้สีมาจากของคุ้นตาอย่างกราฟิกในอินสตาแกรม
สีสนีกเกอร์ยังซ่อนความหมายอันลึกซึ้ง เช่น Adidas x Wales Bonner ซึ่งแฟชั่นดีไซเนอร์เชื้อสายจาเมก้า Grace Wales Bonner สอดแทรกพาเล็ตต์สีในยุค 70s ที่มาจากภาพยนตร์คลาสสิกของจาไมก้า และสีที่โดนแสงแดดแรงของจาไมก้าเลียจนซีดจาง กระทั่งได้ผลลัพธ์เป็นสีพาสเทลตุ่นแบบ Wes Anderson ผสม Sofia Coppola
สียังเป็นตัวเชื่อมวัฒนธรรมร่วมสมัยและอนาคตเข้าด้วยกัน ดังสีของชุดกีฬาในอนาคตที่ปรากฏใน Nike VaporMax and Waffle Racer ตามวิชั่นของ Sacai ส่วน Puma Mirage Tech ก็เป็นบทสนทนาของสปอร์ตแวร์กับดนตรี EDM จึงออกมาเป็นสนีกเกอร์ที่มีสีเหมือนแผงอุปกรณ์มิกซ์เพลงของดีเจ
รองเท้าผ้าใบยุคหลัง ๆ มานี้มีสีสันวิจิตรพิสดารขึ้นเรื่อย ๆ ไปตามเทคโนโลยีการย้อม แต่เมื่อกลับไปดูบรรพบุรุษรองเท้าผ้าใบแล้วจะวนเวียนอยู่แค่สีขาวหรือสีดำ สีแจ่มสุดที่ทำได้ คือ สีน้ำตาล โดย Elizabeth Semmelhack ภัณฑารักษ์แห่ง Bata Shoe Museum ในแคนาดากล่าวว่า โลกได้รู้จักรองเท้ายางเป็นครั้งแรกที่บราซิลในทศวรรษที่ 1820s จากนั้นในทศวรรษที่ 1890s Goodyear Rubber Manufacturing Company ริเริ่มทำรองเท้าสำหรับนักกีฬาซึ่งก็เป็นรองเท้าผ้าใบสีดำที่แต่งดีเทลแผ่นหนังบนหัวรองเท้าบ่งบอกว่า ต้องมีอันจะกินประมาณหนึ่งถึงจะใส่รองเท้านักกีฬาได้
แล้วในค.ศ.1916 โลกก็ได้ต้อนรับสนีกเกอร์คู่แรกของโลก Keds Champion รองเท้าผ้าใบหุ้มข้อสีขาวเรียบ ๆ ตามมาในปีค.ศ. 1917 ด้วยรองเท้าผ้าใบหุ้มข้อสีขาวเช่นกันที่ชื่อ Converse Non Skid ที่มาพร้อมเพื่อนร่วมชั้นปีที่หน้าตาเหมือนกันแต่เป็นสีน้ำตาลที่ชื่อว่า Converse All Star และเพิ่งจะในปีค.ศ. 1965 นี้เองที่ผู้คนหันมาใส่สนีกเกอร์เพื่อแฟชั่นมากกว่าจะใส่เพื่อประโยชน์ทางกีฬา สนีกเกอร์แฟชั่นจ๋าในปีนั้นก็คือ Adidas Gazelle ที่หลุดกรอบสีดำ สีขาว ไปเป็นสนีกเกอร์สีแดงแจ่มแต้มแถบสีขาว 3 แถบที่ยังคงความคลาสสิกติดตาจนถึงวันนี้
แวดวงรองเท้ากีฬาพยายามจะเป็นเจ้าของสีไม่ต่างจากที่แบรนด์ต่าง ๆ ในวงการแฟชั่นอยากจะครอบครองสีให้ได้ เพราะ ‘สี’ คือ ‘แบรนด์’ ไม่แปลกที่สีจะเป็นสิ่งแรก ๆ ที่ทีมดีไซน์จะใส่ใจเมื่อจะทำรองเท้ารุ่นใหม่
สีเทาเฉดต่าง ๆ ของรองเท้า New Balance ชวนให้นึกถึงฟุตบาท เป็นการสื่อสารว่า เป็นรองเท้าที่สร้างมาเพื่อเดินและวิ่งโดยเฉพาะ New Balance สดุดีสีเทาด้วยรองเท้ารุ่น Grey Day ซึ่งแบรนด์ยังบัญญัติวันที่ 15 พฤษภาคมของทุกปีให้เป็นวันสีเทาเพื่อเฉลิมฉลองสีเทาเฉดต่าง ๆ ของแบรนด์อย่างภาคภูมิใจ
ส่วนสีมะนาวสุดจี๊ดหรือสี Volt คือ สีที่ Nike ตั้งใจ จงใจ มั่นใจว่า จะทำให้คนนึกถึงรองเท้าวิ่งที่ดีที่สุดเพราะเป็นรองเท้าวิ่งของผู้ชนะ สีโวลต์เปิดตัวครั้งแรกในโอลิมปิกปีค.ศ. 2012 หรือลอนดอนเกมส์ เมื่อ Nike เป็นสปอนเซอร์รองเท้าให้นักกรีฑาจนนำไปสู่ภาพรองเท้าสีเหลืองเรืองรองทั้งแถบเส้นชัย Nike ไม่ได้เลือกสีโวลต์แค่เพราะมันดูจี๊ดจ๊าดไม่เหมือนใครดี แต่เป็นผลลัพธ์ของการวิเคราะห์ข้อมูลและการทดลองทางวิทยาศาสตร์ เพราะสีโวลต์ คือ สีแรกที่จอตามองเห็น เป็นสีที่อาจวิวัฒน์มาจากสัตว์มีพิษหรือสัญญาณเตือนภัย มนุษย์จึงมีปฏิกิริยาตอบสนองทันทีเมื่อเห็นสีไลม์สดสว่างอย่างสีโวลต์
Nike ยังมุมานะศึกษาต่อไปว่าเมื่อปรากฏบนจอความคมชัดสูงแบบ HD สีสันจะเป็นอย่างไร จะผิดเพี้ยน คมชัดขึ้น หรือจางลงหรือไม่ ส่วนที่ Reebok ก็ขะมักเขม้นกับการสังเกตว่า สีฟ้าที่วาบขึ้นมาในฟีดอินสตาแกรม ณ เวลา 8 โมงเช้าซึ่งแบตเตอรี่สมาร์ทโฟนใกล้สู่ขิตนั้นให้สีฟ้าเฉดไหน
สีไม่ใช่เรื่องที่ทำกันเล่น ๆ และไม่ใช่ของถูก ๆ สีนี่แหละคือหัวใจสำคัญในอุตสาหกรรมสนีกเกอร์ที่จะมีมูลค่าถึง 102,000 ล้านดอลล่าร์สหรัฐ หรือคิดเป็นบาทไทยได้ 3,335,145,000,000.00 บาทในปีค.ศ. 2025
Text : Suphakdipa P.
Photography : Courtesy of Brands
